عنوان مقاله: رحمت الله متعال از بزرگترين نعمت‌ها

﴿وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ﴾ [الأعراف: ١٥٦]
و رحمتم همه چیز را فراگرفته است…

از بزرگترين نعمت‌های الله متعال بر بندگان‌اش اینست که آن‌ها را خلق کرده و به مقام بندگی خویش، به آن‌ها عزت و شرف بخشیده است و آن‌ها را به ذات بزرگ‌اش و صفات کمال‌اش آگاه ساخته است.
از مهم‌ترین و اولی‌ترین صفات او تعالی یکی هم صفت «رحمت» است، اولین صفتی که الله متعال با آن ذات کریم خویش را برای بنده‌هایش معرفی کرده است براینکه او تعالی «رحمن و رحیم» است.
همین صفت در [بسمله] در ابتدای تمام سوره‌های قرآن‌کریم تکرار شده و در آیت از سوره نمل نیز ذکر شده است.
چنانچه الله متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّهُ مِن سُلَيمانَ وَإِنَّهُ بِسمِ اللَّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ﴾ [النمل: ٣٠]
ترجمه:این [نامه] از جانب سلیمان است و چنین است: "به نام الله بخشندۀ مهربان.
پس الله متعال مهربان‌ترین ذات بر بنگانش حتی از نفس‌های‌شان می‌باشد و رحمت‌اش آنقدر وسیع است که حد و حدودی ندارد.

چنانچه الله متعال می‌فرماید: ﴿وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ﴾ [الأعراف: ١٥٦]
ترجمه: و رحمتم همه چیز را فراگرفته است…
به همين سبب تمام بندهگانش به درگاه او تعالی روی آورده خواستار بخشش و رحمت بی‌کران‌اش هستند و به همان اسم و یا صفتی مبارک که ذات خویش را به آن مسمی ساخته که عبارت از ”ارحم الراحمین” است بسوی او متوسل می‌شوند، که اولین آن‌ها انبیاء -علیهم السلام- می‌باشند، از آن جمله موسی -علیه السلام- دعا  کرد و گفت: ﴿قالَ رَبِّ اغفِر لي وَلِأَخي وَأَدخِلنا في رَحمَتِكَ وَأَنتَ أَرحَمُ الرّاحِمينَ﴾ [الأعراف: ١٥١]
ترجمه: [موسی] گفت: «پروردگارا، من و برادرم را بیامرز و ما را در [پناه‌] رحمت خویش درآور؛ و تو مهربان‌ترین مهربانانی"

همچنين، ايوب -عليه السلام- دست زارى و تضرع بسوى الله مهربان بلند كرد تا رنج و مصيبت كه دامنگيراش شده بود را برطرف سازد…وگفت: ﴿وَأَيّوبَ إِذ نادى رَبَّهُ أَنّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنتَ أَرحَمُ الرّاحِمينَ﴾ [الأنبياء: ٨٣]
ترجمه: و ایوب را [یاد کن] آنگاه‌ که پروردگارش را [چنین] ندا داد: «رنج [و بیماری] به من رسیده است و تو مهربان‌ترینِ مهربانانی».
سپس ندای اجابت پروردگار «رحمن و رحیم» به گونه‌ی که درخور(زیبنده) رحمت و فضل او تعالى است؛ فرا رسید.

چنانچه الله متعال مى‌فرماید: ﴿فَاستَجَبنا لَهُ فَكَشَفنا ما بِهِ مِن ضُرٍّ وَآتَيناهُ أَهلَهُ وَمِثلَهُم مَعَهُم رَحمَةً مِن عِندِنا وَذِكرى لِلعابِدينَ﴾ [الأنبياء: ٨٤]
ترجمه:ما [دعای] او را اجابت کردیم و رنجی را که به او رسیده بود برطرف ساختیم و خانواده‌اش و [نیز تعدادی] همانندشان را به همراه آنان به وی بازگرداندیم [تا] رحمتی از جانب ما و پندی برای عبادت‌کنندگان باشد.
پس رحمت پروردگار  دربرگيرنده همه مخلوقات است که شامل انسان‌های صالح، فاسق، مسلمان و کافر می‌شود، و به همه اعطا می‌کند و هیچ بنده‌ی نیست که در دنیا مشمول رحمت او تعالی نشود. 

الله متعال می‌فرماید: ﴿كُلًّا نُمِدُّ هؤُلاءِ وَهؤُلاءِ مِن عَطاءِ رَبِّكَ وَما كانَ عَطاءُ رَبِّكَ مَحظورًا﴾ [الإسراء: ٢٠]
 ترجمه:همه را ـ [خواه] این گروه [بدکار] و [یا] آن گروه [نیکوکار]ـ از بخشش [و نعمت‌های دنیویِ] پروردگارت بهره‌مند می‌سازیم و بخششِ پروردگارت [از کسی] منع نشده است.

اما برعكس در سرای آخرت، رحمت الله متعال فقط مختص مؤمنان است، که دیگر مخلوقات از آن مستثنا هستند.
الله متعال می‌فرماید: ﴿ وَرَحمَتي وَسِعَت كُلَّ شَيءٍ فَسَأَكتُبُها لِلَّذينَ يَتَّقونَ وَيُؤتونَ الزَّكاةَ وَالَّذينَ هُم بِآياتِنا يُؤمِنونَ﴾ [الأعراف: ١٥٦]
ترجمه: و رحمتم همه چیز را فراگرفته است؛ پس آن را برای کسانی‌ مقرر خواهم داشت که پروا پیشه می‌کنند و زکات می‌دهند و [همچنین برای] کسانی ‌که به آیات ما ایمان می‌آورند.
زيرا الله متعال ذات «رحمن ورحیم» است به هر اندازه‌که انسان‌ها گناه کند او تعالی می‌بخشد، و هرچند که توبه کند و به او رجوع کند، توبه‌ی آن‌ها را می‌پذیرد، زیرا دروازه‌های بخشش و رحمت الله متعال همیشه بر روی توبه‌کننده‌گان باز هست.

چنانچه الله متعال در آيت ديگرى می‌فرماید: ﴿قُل يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسرَفوا عَلى أَنفُسِهِم لا تَقنَطوا مِن رَحمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغفِرُ الذُّنوبَ جَميعًا إِنَّهُ هُوَ الغَفورُ الرَّحيمُ﴾ [الزمر: ٥٣]
ترجمه:[ای پیامبر،] به بندگانم که [در ارتکاب به شرک و گناه] زیاده‌روی کرده‌اند، بگو: «از رحمت الهی مأیوس نباشید؛ چرا که [اگر توبه کنید،] الله همۀ گناهانتان را می‌بخشد. به راستی که او تعالی بسیار آمرزنده و مهربان است.
و در حديث قدسي از انس بن مالک -رضی الله عنه- روایت است که می گويد: از رسول الله -صلى الله عليه وسلم- شنيدم که می‌فرمود: «الله متعال می فرمايد: ای فرزند آدم، تا وقتی که مرا بخوانی و به من اميدوار باشی، همه‌ی گناهانی را که از تو صادر شده، می‌بخشم و (به گناهانت) اهميت نمی‌دهم. ای فرزند آدم، اگر گناهانت به اندازه ای بزرگ و زياد باشد که به ابرهای آسمان برسد و سپس از من آمرزش بخواهی، تو را می بخشم و (به گناهان‌ات) توجه نمی‌کنم. ای فرزند آدم، اگر درحالی به سوی من بيايی و با من ملاقات کنی که به پُریِ زمين گناه کرده ای، ولی هيچ چيز و هيچ‌کسی را شريک‌ام قرار نداده باشی، من با همين اندازه مغفرت و آمرزش نزدات خواهم آمد». [الترمذي- ٣٥٤٠]
از عمر بن خطاب -رضی الله عنه- روایت است که می‌گوید: تعدادی اسير جنگی نزد رسول الله -صلى الله عليه وسلم- آوردند. زنی در ميان اسيران به اين سو و آن‌ سو می دويد؛ ناگهان کودکی را در ميان اسيران ديد (که فرزنداش بود)؛ پس او را در آغوش گرفت و به او شير داد. آنگاه رسول الله -صلى الله عليه وسلم- فرمود: «أَتَرَوْنَ هَذِهِ المرأةَ طَارِحَةً وَلَدَهَا في النَّارِ؟»: «آيا به نظرِ شما اين مادر فرزندش را در آتش می اندازد؟» گفتيم: نه، به الله سوگند (امکان ندارد چنين کاری بکند). رسول الله -صلى الله عليه وسلم- فرمود: «للهُ أَرْحَمُ بِعِبَادِهِ مِنْ هَذِهِ بِوَلَدِهَا»: «قطعا الله نسبت به بندگانش از اين مادر نسبت به فرزندش مهربان‌تر است

همچنان از اولى‌ترين و بزرگترين نشانه‌های رحمت الله متعال بالای بنده‌های‌اش اینست که آنها را با زیور اسلام مشرف ساخته و توسط کتابی‌که بالای پیامبر -صلی الله علیه وسلم- نازل شده هدایت‌شان کرده است. 
چنانچه الله متعال می‌فرماید: ٱلرَّحۡمَٰنُ (1) عَلَّمَ ٱلۡقُرۡءَانَ (2) خَلَقَ ٱلۡإِنسَٰنَ (3) عَلَّمَهُ ٱلۡبَيَانَ (4). [الرحمن/ ١-٤]

و به دليل بزرگ بودن صفت رحمت پروردگار، او تعالى رسالت پيامبر-صلى الله عليه وسلم- را رحمتى براى تمام بشریت معرفی کرده است. ﴿وَما أَرسَلناكَ إِلّا رَحمَةً لِلعالَمينَ﴾ [الأنبياء: ١٠٧]
ترجمه:و [ای محمد،] تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم.

عصاره‌ كلام: همه بندگان الهی اين را بايد بدانند كه دروازه‌های رحمت و مغفرت همیشه باز بوده و هیچ نوع مانع برای پذیرفتن توبه وجود ندارد، کرم و مهربانی‌اش به قدری فراگیر است که هیچ حد و مرز ندارد.
پس! سعادتمند کسی است که توبه کرده و بسوی او تعالی رجوع کند و طلب‌گار مغفرت باشد.
و اما انسان بدبخت کسی است که از دعا کردن و رحمت الله متعال غافل بوده و از بازگشت بسوی او اباء می‌ورزد، و عمر خویش را در لذت‌ها خواسته‌های دنیوی عبث سپری کرده و مرتکب گناه‌های زیادی شده است و ازهمه بدتر اینکه فریب نفس خویش را خورده و از خواهشات پیروی کرده است.
بالای مسلمان لازم است که نباید فریب فراخی رحمت پروردگار را بخورد، (هرگناهی را بدون کدام خوف و ترس انجام دهد، بزعم اینکه الله متعال بخشنده است)، درحالی‌که روش یک مسلمان در انجام یک عمل باید بر اساس توازن میان امید و ترس از الله باشد.
پس! انسان مسلمان با وجود آنچه از طاعات و عبادات که انجام می‌دهد، باید امیدوار رحمت او تعالی نیز باشد…… 
﴿وَأَطيعُوا اللَّهَ وَالرَّسولَ لَعَلَّكُم تُرحَمونَ﴾ [آل عمران: ١٣٢]
ترجمه:و از الله و پیامبر اطاعت کنید؛ باشد که مورد رحمت [الله] قرار گیرید.

✍🏻 نوشته: دكتور علي محمد الصلابي
✍🏾 ترجمه: بشرى حفيظ